Moment powstania przychodu z tytułu zadatku.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

Dnia 8 marca 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 5 marca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych. Uzupełniła go Pani pismem z 11 kwietnia 2024 r. (wpływ 16 kwietnia 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W roku 2000 wystawiła Pani na sprzedaż mieszkanie, ogłoszenie umieściła Pani na portalach społecznościowych. Na jedno z nich odpowiedział zainteresowany klient, który po obejrzeniu mieszkania był zdecydowany je kupić. W ten sam dzień klient zapłacił Pani zadatek w wysokości x tys. złotych, tym potwierdził chęć zakupu nieruchomości. Uzgodniła Pani z klientem wszystkie warunki oraz ustaliła miejsce podpisania aktu notarialnego. Niestety kupujący zaczął odwlekać i po kilku miesiącach od ustaleń zaczął się wycofywać i w końcowym etapie nie doszło do zawarcia umowy kupna-sprzedaży.

Po kilku miesiącach z winy kupującego nie doszło do zawarcia umowy, a Pani zachowała zadatek. W 2022 roku została Pani przez tego pana wezwana pismem o natychmiastowy zwrot zadatku w ciągu 14 dni. Po konsultacji z prawnikami nie zrobiła Pani tego i zadatku Pani nie zwróciła. Sprawa została skierowana do sądu o zwrot kwoty x tys. zł wraz z odsetkami. Sąd I instancji wydał wyrok na Pani korzyść. Klient wniósł apelację do sądu II instancji, który to sąd wyrokiem z (…)2024 r. oddalił sprawę w całości i przychylił się do wyroku sądu I instancji, przyznając Pani zachowanie zadatku.

W uzupełnieniu wniosku wskazała Pani, że sprzedaży mieszkania zamierzała dokonać jako osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej. Nieruchomość wskazana we wniosku nie miała żadnego związku z prowadzoną w tym czasie przez Panią działalnością gospodarczą. Przedmiotem Pani działalności nie był obrót nieruchomościami.

Pytania

Kiedy powinna Pani zapłacić podatek od zadatku x zł? Czy od momentu wycofania się kupującego, czy po uprawomocnieniu się wyroku II instancji?

Pani stanowisko w sprawie

Pani zdaniem podatek od zadatku x tys. powinna Pani wskazać w dziale inne źródła w PIT za 2024 r.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku, jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą obowiązującą w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która została wyrażona w art. 9 ust. 1 tej ustawy.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Zatem o przychodzie można mówić wtedy, gdy ma on charakter trwałego przysporzenia majątkowego, tj. mającego konkretny wymiar finansowy.

Z opisu sprawy wynika, że w związku z planowaną sprzedażą mieszkania otrzymała Pani od klienta zadatek w kwocie x tys. zł. Mimo że uzgodniła Pani z klientem warunki i miejsce podpisania aktu notarialnego, nie doszło do zawarcia z tym klientem umowy kupna-sprzedaży. W związku z tym zachowała Pani zadatek. Jednak klient zażądał zwrotu zadatku i sprawa trafiła do sądu. Zarówno sąd I instancji, jak i sąd II instancji wyrokiem z (...)2024 r. przyznał Pani zachowanie zadatku. Ponadto wskazała Pani, że sprzedaży nieruchomości zamierzała Pani dokonać jako osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej. Nieruchomość wskazana we wniosku nie miała żadnego związku z prowadzoną w tym czasie przez Panią działalnością gospodarczą – przedmiotem tej działalności nie był obrót nieruchomościami.

W związku z tym ma Pani wątpliwość dotyczącą tego, kiedy powinna Pani zapłacić podatek od otrzymanego zadatku.

Zadatek jest instytucją prawa cywilnego związaną z wykonaniem zobowiązań umownych. Uiszczenie zadatku ma służyć zabezpieczeniu wykonania świadczenia umownego. Może również stanowić rodzaj świadczenia odszkodowawczego na wypadek niewykonania zobowiązania. Zastosowanie omawianej instytucji nie ma jednak charakteru obligatoryjnego, lecz zależy od decyzji stron umowy.

Z art. 394 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.) wynika, że:

W myśl art. 394 § 2 Kodeksu cywilnego:

Natomiast zgodnie z art. 394 § 3 Kodeksu cywilnego:

W związku z tym, że w Pani sprawie nie doszło do zawarcia umowy sprzedaży z winy leżącej po stronie kupującego, zachowała Pani otrzymany zadatek. Kwota zachowanego zadatku stanowi Pani przysporzenie majątkowe, skutkujące powstaniem przychodu w rozumieniu przywołanego art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Natomiast art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych precyzuje, że:

Katalog przychodów z innych źródeł jest katalogiem otwartym, o czym przesądza użycie przez ustawodawcę sformułowania „w szczególności”. Wyliczenie zawarte w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest zatem jedynie wyliczeniem przykładowym.

W świetle przywołanych powyżej przepisów wskazuję, że kwota zachowanego zadatku stanowi przysporzenie majątkowe, skutkujące powstaniem przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychód ten mieści się w dyspozycji art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 tej ustawy i podlega opodatkowaniu jako przychód z innych źródeł.

Bezsprzecznym jest fakt, że przychód (obowiązek podatkowy) z tytułu otrzymania zadatku powstał w momencie, kiedy to kupujący nie przystąpił do podpisania umowy przyrzeczonej, a sprzedający – Pani – zachowała otrzymany zadatek. Decydujące znaczenie ma bowiem moment uzyskania przez Panią przysporzenia.

Bez znaczenia dla momentu powstania po Pani stronie przychodu z tytułu otrzymanego zadatku jest natomiast fakt toczącego się później postępowania przed sądami o zasadność zatrzymania przez Panią zadatku, jak i zapadłe w tej kwestii orzeczenia, w tym data uprawomocnienia się wyroku sądu II instancji.

W kwestii dotyczącej zapłaty podatku dochodowego z tytułu zatrzymanego zadatku wskazuję, że zgodnie z art. 45 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Przed upływem terminu określonego na złożenie zeznania podatnicy są obowiązani wpłacić należny podatek dochodowy, co wynika z art. 45 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Otrzymany zadatek w momencie jego zachowania przez Panią stanowi przychód z innych źródeł, podlegający opodatkowaniu na zasadach ogólnych, zgodnie z art. 27 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. według skali podatkowej.

Kwota tego zadatku powinna być wykazania w zeznaniu rocznym składanym za rok podatkowy, w którym Pani ten zadatek zatrzymała, i powinna być zsumowana z pozostałymi przychodami/dochodami uzyskanymi przez Panią w tym roku podatkowym. Zatem zadatek miał wpływ na wysokość podstawy opodatkowania za ten rok podatkowy i ewentualna zapłata należnego podatku powinna nastąpić w terminie złożenia zeznania podatkowego za ten rok podatkowy.

Podsumowanie:

Otrzymany przez Panią zadatek jest Pani przychodem z innych źródeł w momencie jego zatrzymania, a nie po uprawomocnieniu się wyroku sądu II instancji.

Kwota tego zadatku powinna być wykazana w zeznaniu rocznym składanym za rok podatkowy, w którym Pani ten zadatek zatrzymała, i za ten rok podatkowy powinna Pani zapłacić z tego tytułu podatek.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła, i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).